آسیب شناسی سازمانهای فرهنگی؛ نظرسنجی و نتیجه ای قابل تامل

منتشر شده در شماره 262 هفته نامه پنجره (+ و +)

اول فروردین رهبر انقلاب سال 95 را به نام «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» نامگذاری کردند. هر چند به ظاهر ابعاد اقتصادی این نامگذاری پررنگتر است اما در منظومه فکری رهبر انقلاب، عرصه های گوناگون کشور ذیل ِ عرصه فرهنگ قرار دارد. چه آنکه تاکید معظم له بر مسائل فرهنگی و نام بردن از برخی تلاشگران و اهالی فرهنگ رویه ای هدایتگرانه در سخنرانی اول فروردینِ ایشان در حرم رضوی بود که با نگاه سلبی و ایجابی قابل تعبیر و تفسیر است: هشدار به مسئولین که فرهنگ را فرع بر دغدغه ها و فعالیت های خود قرار داده اند و در روزهایی که رهبری انقلاب در هر سخنرانی خود بر خطر نفوذ فرهنگی موکداً تاکید می کنند، گرمِ شادباش گویی بر به اصطلاح موفقیتشان(!)در برجام هستند و در سایر عرصه ها منفعل. و هدایتگرانه باز هم اول برای مسئولان تا متوجه ثقل فعالیت های خود در سالی که به ظاهر نام ِ اقتصادی بر آن گذاشته شده است (اما باطن فرهنگی دارد) باشند و دوم برای فعالان فرهنگی و مجموعه های خودجوش تا شاخص و الگوی حرکت خود را بشناسند و به عملی درخور و برخاسته از اقدامی بهنگام  و درست، دست زنند.

مسائل فرهنگی به نظر من بسیار مهم است؛ بنده به مسائل فرهنگی اهمّیت بسیار زیادی می‌دهم... این مجموعه‌های خودجوش مردمی که کار فرهنگی میکنند ـ که الان در سرتاسر کشور هزاران مجموعه‌ی خودجوش مردمی هست که دارند خودشان کار میکنند، خودشان فکر می‌کنند، خودشان تلاش می‌کنند و کار فرهنگی می‌کنند ـ روزبه‌روز باید توسعه پیدا کنند؛ دستگاه‌های دولتی باید به اینها کمک کنند. دستگاه‌های دولتی، آنهایی که مربوط به فرهنگند، به جای اینکه آغوش خود را به روی کسانی که نه اسلام را قبول دارند، نه انقلاب را، نه نظام اسلامی را، نه ارزشهای اسلامی را [باز کنند]، آغوش خود را به روی بچّه‌مسلمانها، به روی جوانهای مؤمن، به روی بچّه‌های انقلابی، به روی بچّه‌های حزب‌اللّهی باز کنند؛ اینها میتوانند کار کنند و دارند کار میکنند؛ کارهای فرهنگی باارزشی دارد انجام میگیرد.

بیانات در حرم رضوی؛ 1/1/95

***

دی ماه 94 تدریس دوره های آموزشی برای مدیران و نیروهای انسانی یکی از سازمان‏های فرهنگی بر عهده ام قرار گرفت. یکی از این دوره ها «آسیب شناسی سازمانهای فرهنگی» بود. چند روز پیش از برگزاری دوره مزبور، نظر 28 نفر از مدیران ارشد فرهنگی و فعالان این عرصه را در خصوص آسیب های موجود در سازمانهای فرهنگی و ارائه راهکار، جویا شدم. (مشاهده خلاصه ای از نظرات)

در مجموع 46 آسیب و 22 راهکار[1] از سوی این عزیزان ارائه شد.

نکته قابل تامل در راهکارهای پیشنهادی، اختصاص بیشترین فراوانی به راهکار «خروج دولت از تصدی گری فرهنگی و واگذاری فعالیتهای فرهنگی به گروه های مردمی» (27%) است که رهبر انقلاب در بخشی از سخنرانیشان در حرم رضوی، توسعه گروههای خودجوش مردمی و حمایت دولت از آنها را مورد تاکید قرار دادند:

این مجموعه‌های خودجوش مردمی که کار فرهنگی میکنند - که الان در سرتاسر کشور هزاران مجموعه‌ی خودجوش مردمی هست که دارند خودشان کار میکنند، خودشان فکر میکنند، خودشان تلاش میکنند و کار فرهنگی میکنند- روزبه‌روز باید توسعه پیدا کنند؛ دستگاه‌های دولتی باید به اینها کمک کنند.

به هر روی آنچه مسلم است نامگذاری سال 95 تنها با رویکرد اقتصادی نبوده و فرهنگ نیز از «اقدام و عمل» موثر در راستای اقتصاد مقاومتی بی‌نصیب نیست. چه آنکه در بخش «نگاه فرهنگی به سیاستهای ابلاغی برنامه ششم توسعه» بر نقش و اهمیت فرهنگ در امور اقتصادی، خاصه اقتصاد مقاومتی اشاره شد.

از سویی عرصه فرهنگ از دو حیث نیازمند اقدام و عمل است:

یکی از حیث سازمانهای فرهنگی که هنوز آسیب ها و معضلات این سازمانها عارض بر فرهنگ کشور شده و هرگونه «اقدام و عمل» را ـ در عرصه های گوناگون ـ کم تاثیر و بعضا بی تاثیر می کند و طبعا بر مقاوم سازی اقتصادِ فرهنگ ضربه خواهد زد؛ و حال فرصت مغتنمی است که به بهانه نامگذاری امسال، شاهد نقش آفرینی جدی متولیان فرهنگ و «اقدام و عمل» موثر و جهادی آنها برای برون رفت از این آسیب ها باشیم.

دوم از حیث «مقاوم سازی فرهنگی» در عرصه اقتصاد و  «مقاوم سازی فرهنگی» در عرصه اقدام و عمل ِ فرهنگی... ان شاءالله