مفهوم و اقسام جهاد

آشنایی همگان با معنا و مفهوم واقعی جهاد لازمه مجاهدت در عرصه های مختلف است که این امر البته برای راهبران این عرصه مهم تر و ضروری تر به نظر می‌رسد چراکه آنان می‌بایست علاوه بر تبیین مسایل، به درستی و منطبق با نقشه راه مجاهدت نمایند. ایشان می‌فرمایند: "یکى از نکات برجسته در فرهنگ اسلامى که مصداقهاى بارزش، بیشتر در تاریخ صدر اسلام و کمتر در طول زمان دیده مى‌شود، "فرهنگ رزمندگى و جهاد " است. جهاد هم فقط به معناى حضور در میدان جنگ نیست؛ زیرا هرگونه تلاش در مقابله با دشمن، مى‌تواند جهاد تلقّى شود. البته بعضى ممکن است کارى انجام دهند و زحمت هم بکشند و از آن، تعبیر به جهاد کنند. اما این تعبیر ، درست نیست. چون یک شرط جهاد، این است که در مقابله با دشمن باشد. این مقابله، یک وقت در میدان جنگِ مسلّحانه است که "جهاد رزمى " نام دارد؛ یکوقت در میدان سیاست است که "جهاد سیاسى " نامیده مى‌شود؛ یکوقت هم در میدان مسائل فرهنگى است که به "جهاد فرهنگى " تعبیر مى‌شود و یکوقت در میدان سازندگى است که به آن "جهاد سازندگى " اطلاق مى‌گردد. البته جهاد، با عنوانهاى دیگر و در میدانهاى دیگر هم هست. پس، شرط اوّل ِجهاد این است که در آن، تلاش و کوشش باشد و شرط دومش این ‌که، در مقابل دشمن صورت گیرد. "

در فرازی دیگر در همان جمع می فرمایند: "یکى از جهادها "جهاد فکرى " است. چون دشمن ممکن است ما را غافل کند، فکر ما را منحرف سازد و دچار خطا و اشتباهمان گرداند؛ هر کس که در راه روشنگرىِ فکر مردم، تلاشى بکند، از انحرافى جلوگیرى نماید و مانع سوء فهمى شود، از آن‌ جا که در مقابله با دشمن است، تلاشش "جهاد " نامیده مى‌شود. "

از دیگر اقسام جهاد که رهبر معظم انقلاب در اجتماع طلاب و فضلاى حوزه‌ علمیه‌ قم در سال 70 به آن اشاره می‌فرمایند جهاد علمی است. معظم له ارزش جهاد را در علم آموزی می دانند و این تعبیر را به کار می برند که اگر جویای علم با ابزار علم مجهز شود آن وقت دنیایی در مقابل او دیگر تاب نمی آورند. ایشان همچنین در دیدار جوانان سیستانی در سال 81 جوانان را به یک مجاهدت حقیقی دعوت می کنند و اعتقاد دارند که مجاهدت فقط جنگیدن و میدان جنگ رفتن نیست بلکه کوشش در میدان علم- اخلاق و همکاری های سیاسی و تحقیقی ، ایجاد فرهنگ و اندیشه صحیح در جامعه نیز میتواند از مصادیق جهاد باشد.

جهاد و کسب عزت

ایشان معتقدند که جهاد در هر زمینه ای موجب عزت آن جامعه است که این موضوع را در مراسم صبحگاه لشکر سیدالشهداء(ع) در سال 77 این چنین بیان می کنند: "مگر یک ملت بدون جهاد مى‌تواند سرش را بالا بگیرد؟ مگر یک ملت بدون جهاد مى‌تواند طعم عزّت را بچشد؟ مگر یک ملت بدون جهاد مى‌تواند در میان ملت هاى دنیا شأن و موقعیتى پیدا کند؟ همیشه همین ‌طور است و جهاد درى است از درهاى بهشت. هم خلد برین الهى ؛ یعنى بهشت نشئه‌ آخرت، هم راحت در این دنیا؛ یعنى جهاد. "

جهاد رکنی از ایمان

مسأله جهاد که در حکمت سی ام نهج البلاغه آمده است توسط معظم له در دیدار اعضاى هیأت دولت در سال 83 به طور مبسوط مورد بحث قرار میگیرد: "از حضرت علی (علیه السلام) تقاضا کردند درباره‌ ایمان براى آنها صحبت کند. فرمود: ایمان روى چهار پایه استوار است. منظور از چهار پایه این است که اگر پایه‌ها محکم بود، ایمان رو مى‌ماند؛ اما اگر پایه‌ها سست شد یا فرو ریخت، ایمان به همان نسبت فرو مى‌ریزد. به ‌طور کامل ساقط نمى‌شود، اما به همان نسبت فرو مى‌ریزد. حضرت این چهار پایه را بیان فرمودند: "على الصّبر و الیقین و العدل و الجهاد ". اول، ایستادگى و استقامت در همه زمینه‌هاست. مى‌خواهید برنامه‌یى را دنبال کنید؛ تا آخر پاى آن برنامه بایستید. مى‌خواهید کارى را انجام دهید؛ آن کار را تمام کنید. معناى ایستادگى، در همه ‌جا یکى است؛ یعنى همان قوت انسانى و استقامت و پا فشارى؛ منتها هر جایى یک ‌طور خودش را نشان مى‌دهد: صبر در مقابل اطاعت، صبر در مقابل معصیت، صبر در مقابل مصیبت.

پایه‌ دیگر ایمان بر یقین استوار است. همان‌ طور که گفتیم، یقین همان علم است. پایه‌ سوم ایمان عدل است. عدل یعنى هر چیزى در جاى خود قرار گرفتن. معناى لغوى عدل هم یعنى میانه. اعتدال هم که مى‌گویند، از این واژه است؛ یعنى در جاى خود، بدون افراط و بدون تفریط؛ بدون چپ‌ روى و بدون راست ‌روى. پایه‌ى آخر، جهاد است. جهاد یعنى مبارزه. مى‌گویى من دارم مبارزه مى‌کنم: مبارزه‌ علمى مى‌کنم، مبارزه‌ اجتماعى مى‌کنم، مبارزه‌ سیاسى مى‌کنم، مبارزه‌ مسلحانه مى‌کنم؛ همه‌ اینها مبارزه است و معنا دارد. مبارزه یعنى تلاش پُر نیرو در مقابل یک مانع یا یک دشمن. اگر هیچ مانعى در مقابل انسان نباشد، مبارزه وجود ندارد. "

جهاد راهی برای ایجاد مدینه فاضله اسلامی

رهبر معظم انقلاب در پیام به حجاج بیت‌ الله الحرام در سال 68 مجاهدت مردم ایران در تمامی زمینه ها را راهی برای ایجاد مدینه فاضله اسلامی میدانند و اشاره می‌کنند: "ما با خدا پیمان بسته‌ ایم راه امام خمینى(اعلى‌ اللَّه قدره) را که راه اسلام و قرآن و راه عزت مسلمین است، دنبال کنیم. سیاست "نه شرقى و نه غربى "، حمایت از مستضعفان و مظلومان، دفاع از وحدت و حرکت امت بزرگ اسلامى و فایق آمدن بر عوامل اختلاف و دو گانگى مسلمین در سطح جهان، و مجاهدت براى ایجاد مدینه‌ فاضله‌ اسلامى و تکیه بر جانبدارى از قشرهاى محروم و کوخ‌نشین، و به کار گرفتن همه‌ عوامل و امکانات براى بازسازى کشور در سطح داخلى کشور، خطوط اصلى برنامه‌هاى ماست. هدف اصلى از این همه، زنده کردن دوباره‌ اسلام و بازگشت به ارزشهاى قرآن است و ما یک سر مو از این هدف عقب نخواهیم نشست. " معظم له در جمع جهادگران و کشاورزان در سال 82 فرهنگ جهادی را یکی از ثمرات انقلاب می دانند و بیان می فرمایند: "آنچه انقلاب اسلامى به مردم ما داد، فرهنگ جهادى بود. فرهنگ جهادى در همه‌ صحنه‌ها و عرصه‌ها به ‌کار مى‌آید و در زمینه‌ کارهاى زیر بنایىِ کشاورزى و دامدارى و امثال این ها هم از اوّل انقلاب، روح و فرهنگ جهادى وارد میدان شد. زیرا خودِ انقلاب دستگاههایى را به ‌وجود آورد که در ذاتشان حرکت و جوشش انقلابى و سریع و جهادى وجود داشت. "

این مطلب در سایت 9 دی بازنشر شده است