در شماره 264 هفته نامه پنجره مصاحبه ای کوتاه در قالب طرح چهار پرسش درباب فعالیت‌های سال 95 با برخی از فعالان فرهنگی انجام شد.

(این مصاحبه را در صفحات 68 و 69 پنجره می‌توانید بخوانید)
 

نکاتی در باب یک مناظره و یک پژوهش

مجید صحاف

مردی کُنجی نشسته بود و از روزگار می‌نالید؛ رهگذری از چرایی این نالیدن پرسید. مرد هم اندر نامرادی‌های روزگار و مصیبت‌هایش گفت. مرد می‌گفت و رهگذر با صدای بلند می‌گریست و گریبان چاک می‌کرد و به سر و صورت می‌زد از عزای مصیبت‌های مرد. مرد که حال گریان و نزار رهگذر را دید، شروع کرد به آرام کردن رهگذر که: «حالا سخت نگیر و آرام باش؛ در عوض به من مستحق کمک کن!»  رهگذر که این شنید گفت: «تا صبح برایت می‌گریم و گریبان چاک می‌کنم اما پولی نخواه که خبری نیست!»

مراسم هم‌اندیشی نهاد کتابخانه‌های عمومی با اصحاب رسانه به منظور بررسی نقش رسانه‌ها در افزایش سرانه مطالعه و تمایل به کتاب و کتابخوانی در جامعه شب گذشته شنبه 24 آبان با حضور علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مجید صحاف مشاور دبیر کل و محمد اللهیاری فومنی معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد در هتل انقلاب برگزار شد.

علیرضا مختار پور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به حضورش در برنامه تلویزیون شبکه خبر در نخستین روز هفته کتاب گفت: در این برنامه از من پرسش شد که وضع کتابخوانی در کشور را چگونه می‌بینید؟، من گفتم بسیار بد. پرسیدند آیا تحقیقی درباره سرانه مطالعه دارید؟ گفتم هیچ تحقیق علمی وجود ندارد اما اگر مطالعه در جامعه‌ای گسترش یافته باشد، حداقل سه نشانه دارد. نخستین آن شمارگان است اگر شمارگان کتاب در جامعه بالا باشد نشان دهنده سطح بالای مطالعه در جامعه است در کشورما متوسط شمارگان کتابها به 750 نسخه و برخی دیگر کمی بیشتر و یا کمتر است. پس شمارگان کتاب نشان‌دهنده خوب نبودن وضعیت مطالعه در کشور است.

دبیرکل نهاد، نشانه دوم میزان مراجعه به کتابخانه‌ها است.اگر در جامعه‌ای اعضای فعال کتابخانه‌ها بالا باشد، نشانه خوبی از رشد کتابخوانی در جامعه است. در جامعه ما جمعاً در حدود دو ونیم میلیون نفر عضو کتابخانه‌ها هستند و از این میان آمار مراجعه به کتابخانه‌ها نیز چندان زیاد نیست.

مختارپور تصریح کرد: گفتمان کتاب و کتابخوانی در فضای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه ما مشهود نیست، در چند برنامه تلویزیونی ما شاهد نمایش این هستیم که والدین کودکان را با محیط کتابخانه‌ها آشنا می‌کنند. ما هنوز تنها فیلم "هامون" متعلق به بیست سال پیش را داریم که تبلیغ کتاب می‌کند. در محصولات رادیو و تلویزیونی در گفتمان مسئولان نیز هیچ نشانه‌ای از کتاب و کتابخوانی نیست.

سپس مجید صحاف مشاور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی به برخی از نتایج حاصل از نظرسنجی مراجعه کنندگان به نمایشگاه کتاب بیست و ششم اشاره کرد و گفت: رسالت ذاتی نهاد ترویج و تعمیق کتابخوانی و ارتقای آگاهی عمومی جامعه است اما آمارها نشان می‌دهد که وضعیت خوبی در حوزه امانت دهی کتاب نداریم. نهاد در نظر دارد تا در راستای تجهیز کتابخانه‌ها به آثار جدید نقش کتابدار و مطالعات محیطی کاملی را در نظر بگیرد.

 در ادامه مراسم اصحاب رسانه نظرات و راهکارهای خود درباره افزایش سرانه مطالعه و نقش رسانه‌ها در این میان را مطرح کردند.

متن کامل این نشست خبری را در اینجا بخوانید.

دانلود فایل ارجاعات سخنرانی من در این مراسم  (نگاه آسیب شناسانه به کتابخانه های عمومی)

دریافت

گزارش تصویری این نشست را در ادامه ملاحظه نمایید.

قسمت اول: بررسی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و دوره های آن

تهیه و تنظیم: مجید صحاف، سکینه مهدیان پور

پس از بازدید مقام معظم رهبری از بیست و پنجمین نمایشگاه بین‏ المللی کتاب در سال 91 و بیان نکاتی در خصوص نمایشگاه و مطالبه به حق معظم ‏له مبنی بر ارزیابی محتوایی هر ساله‏ نمایشگاه کتاب و کشف رابطه بین میزان استقبال مردم از نمایشگاه با سرانه مطالعه در کشور، در سال 92 و همزمان با برگزاری نمایشگاه بین‏ المللی کتاب دغدغه لبیک به مطالبه رهبر انقلاب به تحقیقی علمی و میدانی منجر شد؛ و پژوهشی با عنوان «نظرسنجی از بازدیدکنندگان بیست‏ و ششمین نمایشگاه بین‏المللی کتاب تهران با تأکید بر رابطه بین استقبال از نمایشگاه و میزان مطالعه بازدیدکنندگان» با مدیریت مجید صحاف و نظارت علمی آقای محمد سرشار و همکاری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات به انجام رسید؛ در کنار این پژوهش دو تحقیق دیگر نیز به انجام رسید:

1.‏ مقایسة یافته ­های «نظرسنجی از بازدیدکنندگان بیست‌و‌ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب» با «شاخص­های شورای فرهنگ عمومی کشور در سال 1389»

2. مقایسه وضعیت برگزاری نمایشگاه­ بین‏­المللی کتاب تهران با نمایشگاه‏­های بین‏­ المللی کتاب در دیگر کشورها و رتبه‏ بندی جهانی آن

یادداشت حاضر تلخیصی است از تحقیق «مقایسه وضعیت برگزاری نمایشگاه­ بین‏­المللی کتاب تهران با نمایشگاه‏­های بین‏المللی کتاب در دیگر کشورها و رتبه‏ بندی جهانی آن»

مجید صحاف مدیرکمیته فعالیت‌های جنبی بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از انجام یک نظرسنجی کتاب در خلال برپایی نمایشگاه خبر داد و گفت: ما در محیط و بستر نمایشگاه پژوهشی بر محور کتاب انجام دادیم که مرحله اول آن در نمایشگاه سال گذشته انجام شده بود.

وی ادامه داد: سال 91 وقتی رهبر انقلاب در بازدید از نمایشگاه کتاب تهران پس از شنیدن گزارش‌های مسئولان و ناشران‌، مطالبه می کنند که مطالعه‌ای میان میزان استقبال و سرانه مطالعه داشته باشید. سال گذشته نخستین حرکت برای این مطالبه انجام شد و امسال نیز ادامه یافت.

صحاف تصریح کرد: بر این اساس 1300 پرسشنامه توزیع و جمع آوری شد؛ هم اکنون در حال ورود داده ها هستیم که قابل تعمیم به کل بازدید کننده‌ها باشد. شیوه کار نیز اینگونه بود که هر یک ساعت 10 دقیقه همه درب‌های خروجی را بررسی کردیم.

وی با تأکید بر اینکه این نظرسنجی نمایشگاه کتاب تهران نیست، بلکه نظرسنجی حوزه کتاب و نشر است، گفت: در این نظرسنجی تقسیم بندی استانی انجام شده تا دریابیم مردم از کدام استان‌ها غالبا در نمایشگاه کتاب تهران شرکت می کنند.

صحاف ادامه داد:  هم چنین میزان هزینه ای که مردم برای کتاب پرداخت می کنند ،چه در نمایشگاه چه بیرون از آن با تفکیک کتاب های غیر درسی، درسی و آموزشی که به نظر می رسد امسال فاصله اش از 63 درصد سال گذشته بیشتر باشد.هم چنین اینکه مردم چه اندازه مطالعه غیر درسی دارند،‌ بیشترین سنینی که در نمایشگاه شرکت می‌کنند، علت عدم مطالعه مردم و.... از نکاتی است که در این پرسشنامه بررسی شده است.

وی افزود: این نظرسنجی تا 3 سال دیگر ادامه پیدا می‌کند و پس از آن می‌توانیم نتایج حاصل از آن را در اختیار مدیران نمایشگاه قرار داد تا در تصمیم سازی‌ها بتوانیم بر اساس نظریه‌ای مشخص حرکت کنیم. به نظر می‌رسد حوزه برنامه‌ریزی باید به این سمت برود که نمایشگاه دوتکه شود، کمک درسی و آموزشی در شهریور، مهر یا آبان برگزار شود و اردیبهشت ماه هم نمایشگاه اصلی برپا شود.

مجید صحاف مدیر کمیته فعالیت‌های جنبی درباره فعالیت‌های این کمیته در بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران پیرامون برنامه‌های نمایشگاه ذیل این : کمیته توضیح داد: هر گونه فعالیت فرهنگی به غیر از نشر که ناشران در آن فعالیت نداشته باشند اعم از فرهنگ عمومی، فرهنگ مطالعه، فرهنگ شهروندی و... در حوزه فعالیت‌های کمیته جنبی قرار می‌گیرد.
صحاف با تاکید بر اینکه در قیاس و نظرسنجی که با 40 نمایشگاه برتر دنیا انجام داده‌ایم در بخش شاخص فعالیت‌های فرهنگی و فعالیت‌های جنبی دارای رتبه خوبی نیستیم، افزود: بر اساس اینکه در قیاس با 40 نمایشگاه برتر دنیا در جایگاه خوبی قرار نداریم از این رو برای نمایشگاه بیست و هفتم کتاب تهران کمیته مستقل فعالیت‌های جنبی تشکیل شده است.
وی با اشاره به این مهم که در نظرسنجی‌ها درصد زیادی از مردم در طول برپایی نمایشگاه 3بار به نمایشگاه مراجعه می‌کنند، عنوان کرد: در نظر سنجی مشخص شد که درصد زیادی از مردم 3 بار در نمایشگاه کتاب حاضر می‌شوند و یکی از انگیزه‌های مردم از این حضور قرار گرفتن در یک محیط فرهنگی است، این مسایل باعث می‌شود مدیریت محتوایی داشته باشیم.
مدیر کمیته فعالیت‌های جنبی نمایشگاه کتاب تصریح کرد: فعالیت سالن یاس نیز با افزایش کیفی و محتوایی همراه خواهد بود، در تلاشیم سالن یاس بیشتر دیده شده و مخاطبان در جریان سیر مطالعاتی قرار گیرند.
صحاف تاکید کرد: سالن ویژه NGO ها، تشکل‌های مردمی و غیر دولتی یکی دیگر از فعالیت‌های کمیته جنبی است و این تشکل‌ها با توجه به تقاضا و نوع فعالیت در این سالن حضور خواهند داشت. تا روز افتتاح نمایشگاه این آمادگی را داریم تا از ایده‌های جدید پشتیبانی کنیم. 
این فعال فرهنگی رویکرد کمیته جنبی را متفاوت از سال‌های گذشته دانست و گفت: امسال سالن جنبی کودک و نوجوان را برای نمایشگاه تدارک دیده‌ایم، سالن چشم انداز، بحث اقتصاد مقاومتی و سبک زندگی نیز از دیگر موارد است، حتی تئاتر خیابانی در محیط نمایشگاه را داریم که در سطح نمایشگاه برپا می‌شود این تئاترها دو دقیقه‌ای با پیام‌های مدنظر اجرا می‌شود تا مردم علاوه بر خرید کتاب از پیام‌های فرهنگی در نظر گرفته شده استفاده کنند، این تئاترها توسط 100 نفر اجرا می‌شود.
صحاف درباره حضور فدراسیون فوتبال در نمایشگاه بیست و هفتم هم توضیح داد: امسال به دلیل برپایی جام جهانی فوتبال فدراسیون فوتبال نیز در نمایشگاه حضور دارد. هنگامی‌که جانمایی به پایان رسید ورود محتوایی کمیته پررنگ‌تر خواهد شد.

منبع: نسیم