ممیزی کتاب ... کار بسیار مهمی است ... و دو مبنا وجود دارد که واقعاً باید انتخاب کرد. البته از منظر من، مطلب روشن است.

... یک مبنا، مبنای اصل ممیزی است؛ با این تفکر که نویسنده حق دارد حرف خودش را به گوش مخاطبان برساند و اگر شما نارحتید، بروید به مخاطب بگویید که نخواند، یا کتاب ضد این حرف را منتشر کنید که مثلاً گمراه نشود. من که نویسنده هستم، حقم این است که وقتی این کتاب را نوشتم، به هرکس که می‌خواهم، بدهم؛ یا هرکس می‌خواهد، بخواند.

مبنای مقابل این، آن است که می‌گوید وقتی دستگاهی ـ یعنی دولت ـ امور مردم را متکفل و متحمل شده است، مسؤولیت دارد که نگذارد فساد به جسم وجان مردم نفوذ کند. مثلاً فرض کنید کسی مایل است از ته دل هرویین بکشد و کسی هم این مادّه را دارد و می‌خواهد به او بفروشد. شخص خریدار می‌گوید شما چه کار دارید، من مزاجم قوی است و هرویین در من اثر نمی‌کند؛ یا اصلاً دلم می‌خواهد مزاجم ضعیف باشد، اما به کسی هم این هرویین را نخواهم داد و خودم می‌خواهم هرویین بکشم. دولت در این‌جا حقی یا ـ به تعبیر بهتر ـ مسؤولیتی دارد و آن،‌ مسؤولیتِ جلوگیری از تسری فساد در جسم و جان و فکر یکایک شهروندان است. این جزو یکی از وظایف دولت است؛ یعنی نمی‌تواند اجازه بدهد که انسانی، خود و استعداد و موجودیش را ـ که فقط هم متعلق به خود او نیست، بلکه متعلق به مجموعه‌ی این ملت و این کشور است ـ تضییع و فاسد کند.

 

فرض کنید یک نفر رمانی را با بیان جذابی می‌نویسد که این رمان، حقایق تاریخی را تحریف می‌کند و ممکن است هزاران خواننده را هم به طرف خود جلب نماید. می‌گوید به من اجازه دهید که این رمان را به داخل جامعه بفرستم، تا مردم آن را بخوانند. شما می‌بینید که اگر مردم این رمان را خواندند، ذهنشان نسبت به یک حقیقت تاریخی، دچار گمراهی خواهد شد. آیا حق خواننده ایجاب می‌کند که شما جلوی نشر این رمان را بگیرید یا نه؟

... مسئله فقط در حق نویسنده و گوینده منحصر نمی‌شود؛ بلکه حق بالاتری وجود دارد که آن، حق خواننده است. چرا می‌گوییم بالاتر؟ چون تعداد افراد بیشتر است. یک نفر نویسنده یک حق دارد؛ درحالی‌که هزاران خواننده، هزاران حق دارند؛ حق اینها باید رعایت بشود.

بیانات در دیدار با دست‌اندرکاران برگزاری هفته‌ی کتاب  1357/7/30